HbA1c คืออะไร สำคัญอย่างไร เท่าไหร่จึงอันตราย?

ในโลกของการดูแลสุขภาพ โดยเฉพาะในผู้ป่วยเบาหวาน ค่าหนึ่งที่มีความสำคัญและแพทย์มักใช้เพื่อติดตามภาวะของโรคอย่างสม่ำเสมอ คือ “ค่า HbA1c” หรือชื่อเต็มคือ Hemoglobin A1c ซึ่งเป็นค่าที่สะท้อนถึงระดับน้ำตาลในเลือดเฉลี่ยย้อนหลังในช่วงเวลา 2-3 เดือนที่ผ่านมา

HbA1c คืออะไร?

HbA1c คือ ค่าระดับของฮีโมโกลบิน A ที่จับกับน้ำตาลกลูโคสในเลือด (glycated hemoglobin) เมื่อร่างกายมีระดับน้ำตาลในเลือดสูง น้ำตาลจะจับกับฮีโมโกลบินมากขึ้น ดังนั้น HbA1c จึงสามารถบอกได้ว่าระดับน้ำตาลในเลือดโดยเฉลี่ยในช่วงที่ผ่านมาอยู่ในระดับใดบ้าง

การตรวจ HbA1c แตกต่างจากการตรวจน้ำตาลในเลือดแบบทั่วไป (fasting blood sugar) ตรงที่ไม่ต้องอดอาหารก่อนตรวจ และสามารถบอกแนวโน้มการควบคุมน้ำตาลในระยะยาวได้ดีกว่า

HbA1c สำคัญอย่างไร?
1. ✅ ใช้วินิจฉัยโรคเบาหวาน
• หากค่าตรวจ HbA1c สูงเกินเกณฑ์ปกติ แพทย์สามารถใช้เป็นเกณฑ์ในการวินิจฉัยว่าเป็นเบาหวานหรือภาวะเสี่ยง
2. 🔁 ใช้ติดตามผลการควบคุมน้ำตาลในผู้ป่วยเบาหวาน
• ช่วยดูว่าผู้ป่วยสามารถควบคุมระดับน้ำตาลได้ดีแค่ไหนในช่วง 2-3 เดือนที่ผ่านมา
3. 🚨 ช่วยประเมินความเสี่ยงของภาวะแทรกซ้อน
• ค่าที่สูงต่อเนื่องจะเพิ่มความเสี่ยงของโรคแทรกซ้อนจากเบาหวาน เช่น โรคไต เบาหวานขึ้นตา หรือเส้นเลือดหัวใจตีบ

ค่าเกณฑ์ HbA1c และระดับความเสี่ยง

ในผู้ป่วยเบาหวาน เป้าหมายทั่วไปของ HbA1c คือ ต่ำกว่า 7% แต่ในบางกรณี (เช่น ผู้สูงอายุหรือมีโรคประจำตัว) แพทย์อาจตั้งเป้าสูงกว่านี้ได้

ค่าเท่าไหร่จึงอันตราย?

ค่าที่ “อันตราย” ไม่ได้มีตัวเลขตายตัวเสมอไป แต่โดยทั่วไป:
• มากกว่า 8% ขึ้นไป บ่งชี้ถึงการควบคุมระดับน้ำตาลที่ไม่ดี และอาจเกิดภาวะแทรกซ้อนได้ง่าย
• มากกว่า 10% ถือว่าเสี่ยงอย่างยิ่ง อาจต้องปรับยาเร่งด่วน หรืออาจมีภาวะเบาหวานที่ยังไม่ได้รับการรักษาอย่างเหมาะสม

สรุป

การตรวจ HbA1c เป็นเครื่องมือสำคัญในการดูแลสุขภาพ โดยเฉพาะในผู้ที่มีความเสี่ยงหรือเป็นเบาหวาน เพราะช่วยติดตามการควบคุมน้ำตาลในระยะยาวได้อย่างมีประสิทธิภาพ ค่า HbA1c ที่สูงอาจไม่แสดงอาการทันที แต่สามารถนำไปสู่โรคแทรกซ้อนร้ายแรงได้ในระยะยาว ดังนั้นการตรวจสุขภาพประจำปี และการควบคุมอาหาร ออกกำลังกาย และทานยาตามแพทย์สั่ง จึงเป็นเรื่องสำคัญมาก