CPAP คืออะไร? / รักษานอนกรน OSA หยุดหายใจ?

หลายคนสงสัยและคงเคยได้ยิน เครื่องซี-แพบ CPAP กันมาบ้างจากช่องทาง Social และ Youtube วันนี้เราจะมาทำความเข้าใจเครื่องช่วยหายใจ PAP, APAP, BiPAP, CPAP เครื่องมือที่ช่วยทำให้สุขภาพการนอนของคุณดีขึ้น รักษาอาการกรน OSA อาการหยุดหายใจขณะหลับ ที่ทำให้เกิดความอ่อนเพลีย ง่วงทั้งวัน นอนไม่อิ่ม เนื่องจากร่างกายขาด Oxygen ขณะนอนหลับ

• คำศัพท์ควรรู้อาการ OSA AHI SPO₂
• คำศัพท์ควรรู้เครื่อง PAP, CPAP, BiPAP
• ส่วนประกอบของ CPAP
• CPAP ทำงานอย่างไง? รักษานอนกรน หยุดหายใจ OSA?
• Mask หน้ากาก CPAP มีกี่แบบ?

คำศัพท์เบื้องต้น อาการหยุดหายใจ OSA นอนกรน ภาวะออกซิเจนในเลือดต่ำ

• OSA – Obstructive Sleep Apnea คือ ภาวะหยุดหายใจขณะหลับจากการปิดกัน/ตีบแคบของทางเดินหายใจส่วนต้น ภาษาง่ายๆคือ มีการตีบตัน-บังของทางเดินหายใจ เช่น โคนลิ้นหรือกล้ามเนื้อช่องคอหย่อน ปิดทางเดินหายใจ ภาวะนี้สามารถเกิดได้จากหลายสาเหตุ โดยมากเกิดจากความอ้วน และ อายุที่มากขึ้นทำให้กล้ามเนื้อหย่อนปิดกั้นทำให้อากาศไหลไปสู่ปอดได้น้อยลง-หยุดหายใจ โดยมากจะมีอาการนอนกรนร่วมด้วย ภาวะนี้เป็นอันตรายอย่างมากในระยะสั้นทำให้รู้สึกไม่สดชื่นเพราะขณะหลับออกซิเจนไปเลี้ยงร่างกายไม่เพียงพอ เพลีย อารมณ์แปรปรวน ระยะยาวนำไปสู่โรคความดันโลหิตสูง เบาหวาน โรคเกี่ยวกับสมอง ชาวบ้านอาจมีคำศัพท์ว่า “ไหลตาย” มีความเกี่ยวเนื่องกับ OSA
• AHI – Apnea Hyponea Index คือ ดัชนีใช้ในการวัดการหยุดหายใจ (AI – Apnea Index) และ หายใจแผ่ว (HI – Hyponea) โดยค่านี้เป็นการวัดระดับความรุนแรงของภาวะ หยุดหายใจขณะหลับ OSA โดยค่านี้จะเป็นหน่วยเป็น ครั้ง/ชม. เช่น ตัวผู้เขียนเองก่อนรักษามีค่า AHI = 41 หมายความว่า ตอนนอนมีการหยุดหายใจ/หายใจแผ่ว 41ครั้ง/ชม. ซึ่งค่านี้ถือว่าอันตรายต้องรีบรักษา
  • AHI < 5 ปกติ คนทั่วไปอาจเกิดอาการหายใจได้แต่ไม่ควรเกิน 5ครั้ง/ชม.
  • 5≤AHI<15 ภาวะหยุดหายต่ำ อาจจะปรับท่านอน ออกกำลัง ลดน้ำหนัก
  • 15≤AHI<30 ภาวะหยุดหายกลาง ควรเริ่มรักษา ควบคู่กับการควบคุมน้ำหนัก ใช้งาน CPAP
  • AHI≥30 ภาวะหยุดหายใจรุนแรง จำเป็นต้องได้รับการรักษา เป็นระดับอันตรายกับร่างกายทั้งระยะสั้นและยาว รักษาด้วย CPAP, เครื่องทางทันตกรรม, ผ่าตัด ตามคำแนะนำแพทย์
• SPO₂ – ความอิ่มตัวของออกซิเจนในเลือด %ออกซิเจนในเลือด โดยค่านี้แปรผันกับค่า AHI ผู้ที่มี AHI สูงมีการหยุดหายใจสูงค่าออกซิเจนจะลดลงต่ำขณะหลับ ตย. ผู้เขียนก่อนมีการรักษามีค่า SPO₂ อยู่ที่ 86% จากปกติตอนตื่นมีค่าอยู่ประมาณ 97% จะเห็นว่าอาการหยุดหายใจขณะหลับมีอันตรายกว่าที่คิดมาก

คำศัพท์เบื้องต้น เครื่องช่วยหายใจ CPAP

• PAP – Possitive Airway Pressure “แพบ” เป็นเครื่องสร้างความดันแบบต่อเนื่อง(เป่าลม) แรงดันดังกล่าวจะช่วยเปิดทางเดินหายใจ ให้อากาศสามารถเข้าสู่ปอดได้ PAP เป็นการกล่าวรวมเครื่องช่วยหายใจแบบอัดแรงดันต่อเนื่อง
• CPAP – ซีแพบ นิยมเรียกเครื่องช่วยหายใจแบบแรงดันต่อเนื่อง เริ่มต้นนั้นจะเป็นแบบตั้งความดัน Manual ต่อมาพัฒนาต่อเป็นแบบ Auto แต่ก็ยังติดปากเรียก CPAP กันต่อ แรงดันที่เครื่องสร้างทำให้ช่องทางหายใจสะดวก ลมสามารถผ่านเข้าปอดได้ รักษาอาการ OSA หยุดหายใจขณะหลับ อาการนอนกรน
• APAP – เอแพบ เป็นเครื่องที่นิยมที่สุดในปัจจุบัน พัฒนาต่อมาจาก CPAP โดยมี Sensor ตรงจับอาการ OSA เมื่อพบอาการดังกล่าวเครื่องจะทำการเพิ่มความดันโดยอัตโนมัติ เครื่อง APAP ได้รับความนิยมสูงสุดในปัจจุบันในการรักษา OSA หลายๆครั้งจะเรียกเครื่องแบบนี้ติดปากว่า CPAP โดยเครื่องนี้สามารถตั้ง Mode การทำงานแบบ Manual หรือ Auto ได้
• BiPAP – ไบแพบ Bi-level เครื่องนี้จะแตกต่างจากเครื่องช่วยหายใจข้างต้น โดยเครื่องนี้จะมีค่า 2ความดัน ความดันสูง Inhale เพื่อดันอากาศเมื่อหายใจเข้า และ ความดันต่ำ Exhale เพื่อช่วยให้หายใจออกจากปอด เครื่องนี้จะมีราคาสูงกว่าต้องการความชำนาญในการใช้ ควรปรึกษาแพทย์อย่างใกล้ชิด โดยจะเหมาะกับคนที่ปัญหาการหายใจ ปัญหาการทำงานของปอด
• Heated Tube – โดยมาก CPAP จะมาพร้อมระบบทำความชื้น Humidifier ป้องกันไม่ให้คอแห้ง ทางเดินหายใจแห้งและระคายเคือง แต่ที่แนะนำอีกตัวคือ Heated Tube คือระบบทำความร้อนในท่ออากาศ ตัวนี้จะช่วยรักษาอุณหภูมิของอากาศที่เราหายใจให้คงที่ ลดอาการภูมิแพ้ (ผู้มีอาการภูมิแพ้อากาศ) ช่วยทำให้สุขภาพการนอนดีขึ้น
• cmH₂O – เป็นหน่วยวัดความดันของ CPAP ที่ใช้ในการรักษา โดยค่าในการรักษาทั่วไปอยู่ที่ 5-15cmH₂O (เมืองไทยใช้หน่วยนี้ แต่ตปท. อาจจะหน่วย mmHg BAR เป็นต้น) อ่านว่า เซนติเมตรน้ำ

ส่วนประกอบของ CPAP

เครื่องช่วยหายใจ ซีแพบประกอบด้วย 5ส่วนสำคัญ โดยหน้าที่ CPAP ง่ายๆคือ “CPAP เป็นเครื่องสร้างแรงดันอากาศเพื่อเปิดทางเดินหายใจที่ถูกปิดกั้นอยู่ ให้อากาศไหลเข้าสู่ปอดได้” 

1. เครื่องสร้างแรงดัน อัดอากาศทำงานโดยมอเตอร์อัดแรงดันทางการแพทย์ อัดอากาศผ่านตัวกรองฝุ่น
2. เครื่องสร้างความชื้น Humidifier (Optional) อากาศที่ถูกอัดจะผ่านส่วนทำความชื้น การทำความชื้นช่วยให้การหายได้มีคุณภาพดีขึ้น ลดอาการระคายเคืองในทางเดินหายใจ อาการคอแห้ง น้ำที่เติมแนะนำเป็นน้ำดื่ม
3. ท่อสายนำอากาศ อาจเรียก Air Hose, Air Tube ท่ออ่อนนำอากาศ โดยมากจะทำความยาว 2เมตร หรือมากกว่า เผื่อให้ผู้ใช้สามารถวางเครื่องได้ไกลตัว + สามารถเปลี่ยนท่าทางในขณะนอนหลับ แนะนำท่อนำสายแบบที่สามารถทำความร้อนด้วย (Heated Tube) อากาศที่ผ่านมาจะถูกควบคุมอุณหภูมิให้คงที่ ทำให้การหายใจดีขึ้น สำหรับผู้มีแนวโน้มเป็นภูมิแพ้อากาศ
4. หน้ากาก CPAP Mask เมื่ออาการถูกอัดและส่งผ่านท่อนำแล้วจะมายังหน้ากากเครื่องช่วยหายใจ หน้ากากทำหน้าที่ 2ส่วน คือเป็นส่วนครอบติดกับร่างกายเพื่อนำอากาศ O₂ เข้า และระบายอากาศ CO₂ ออกนอกหน้ากาก ใบหน้าของแต่ละคนไม่เท่ากัน พฤติกรรมการนอนก็แตกต่าง ควรเลือกหน้ากากให้เหมาะสมกับตัวเองทั้งแบบ และ ขนาด โปรดปรึกษาผู้จำหน่าย วิธีการเลือกหน้ากาก
5. ส่วนเพิ่มเติมอื่นๆ (Optional) เช่น หลายกรณีใช้ CPAP ร่วมด้วยกับเครื่องผลิต Oxygen Concentrator แทนที่จะอัดอากาศจากห้องนอนก็ต่อสายออกซิเจนเข้าด้วย | นอกจากนั้น CPAP หลายตัวสามารถทำงานร่วมกับ Oximeter เพื่อวัดปริมาณ Oxygen, Heart Rate เป็นต้น

CPAP ทำงานอย่างไง? รักษานอนกรน หยุดหายใจ OSA?

CPAP เป็นเครื่องสร้างแรงดันอากาศเพื่อเปิดทางเดินหายใจที่ถูกปิดกั้นอยู่ ให้อากาศไหลเข้าสู่ปอดได้

1. CPAP สร้างแรงดันต่อเนื่อง ส่งอากาศเข้าสู่หน้ากาก
2. ร่างกายหายใจเข้า จากปกติที่มีภาวะ OSA แรงดันจะช่วยเปิดทางเดินหายใจส่วนบนให้กว้างขึ้น
3. Inhale อากาศสามารถไหลเข้าสู่ปอด ปอดได้รับออกซิเจน นำไปสู่กระบวนการเติมออกซิเจนเข้าเลือด และ เปลี่ยนคาร์บอนไดออกไซด์ ออกมาเมื่อหายใจออก
4. Exhale ปอดดันอากาศที่มี CO₂ ออกมาที่หน้ากาก หน้ากากที่รูพรุนให้ Exhale ระบายออกที่จุดนี้
5. ดำเนินการในส่วนที่ 1-4 ตามลำดับต่อไปเรื่อยๆ

CPAP ช่วยรักษาอาการ OSA หยุดหายใจขณะหลับโดยตรง และมีผลทางอ้อมคือ รักษาอาการนอนกรน, อาการอ่อนเพลียง่วงระหว่างวัน เนื่องจาก Oxygen ต่ำขณะหลับ รักษาร่างกายในระยะยาว เช่น ความดันสูง, เบาหวาน โรคทางประสาทสมอง นอกจากการรักษาอาการ OSA ด้วย CPAP แล้วยังมีทางเลือกอื่น เช่น การลดน้ำหนัก, การใช้เครื่องมือทางทันตกรรมใส่ตอนนอน, การผ่าตัดเล็ก (เนื้อเยื้อกระดูกอ่อน) ผ่าตัดใหญ่ (กราม) เป็นต้น

ทั้งนี้ควรปรึกษาแพทย์ผู้เชี่ยวชาญ หรือ การทำ Sleeptest เพื่อระบุถึงปัญหาต่อไป

Mask หน้ากาก CPAP มีกี่แบบ?

• Full Mask – หน้ากาก CPAP ชนิดชนิดครอบปากและจมูก ชนิดนี้มีโอกาศเกิดลมรั่วน้อยที่สุด แต่อาจจะทำให้อึดอัด เหมาะสำหรับผู้มีพฤติกรรม นอนอ้าปาก ผู้สูงอายุ
• Nasal Mask – หน้ากากเครื่องช่วยหายใจ แบบครอบจมูก วัสดุซิลิโคนนิ่ม สบายกว่าการใช้งาน Full Mask แต่ก็มีโอกาสรั่วของอากาศ แนะนำสำหรับผู้ใช้ครั้งแรก
• Nasal Pillows – หน้ากากแบบหมอดรองจมูก เป็นซิลิโคนรองอยู่ใต้จมูก มีรู2รูเข้าจมูมเลย แบบนี้จะสัมผัสกับร่างกายน้อยที่สุด (สบายสุด) ทั้งนี้ทั้งนั้นขึ้นอยู่กับพฤติกรรมการใช้งาน สบายแต่อาจแลกมาด้วยการรั่วขณะพลิกตัว

สำหรับผู้ที่สนใจอ่านเรื่องหน้ากาก สามารถอ่านตัวเต็มได้ที่นี่ CPAP Mask 3ชนิดเลือกอย่างไง? ข้อดี-เสีย หน้ากากเครื่องช่วยหายใจ

CPAP รุ่นไหนดี? 2024 เทียบสเปค ราคา ข้อดี-ข้อเสีย CPAP Guide

Posted: October 5, 2023

เพื่อนๆหลายคน กำลังตัดสินใจซื้อเครื่อง CPAP หรือเครื่องช่วยหายใจแรงดันบวกอยู่ เพื่อรักษาอาการนอนกรน อาการหยุดหายใจขณะหลับหรือ OSA (Obstructive Sleep Apnea) โดยทั่วไปเครื่องช่วยหายใจ จะมี Brand หลักอยู่ในตลาด 2-3แบรนด์ด้วยกัน ที่ได้รับความนิยมคือ Resmed, Yuwell และ Philips แต่จากข่าวเรื่องการเรียกคืนเครื่องช่วยหายใจทั่วโลก Global recall จาก Philips

แชร์ปสก. Sleep Test คิดว่าแค่นอนกรน เจออาการ OSA หยุดหายใจรุนแรง ต้องการรักษา ไม่อยากอายุสั้น

Posted: August 22, 2023

แชร์ประสบการณ์ส่วนตัวครับ นอนกรน อันตรายกว่าที่เราคิด!! ตอนแรกคิดว่าเราแค่นอนกรน ทำงานได้ปกติแค่ง่วงนิดหน่อย ปรากฏเจออาการ OSA ร้ายแรงกว่าที่คิด บทความนี้เกิดจากประสบการณ์โดยตรง คือเจออาการ OSA หนัก > ทดลองใช้ CPAP ครั้งแรกอยากจะโยนทิ้ง อยากผ่าตัดแทน > ทนทดลอง CPAP ครั้งที่สอง เริ่มปรับตัวได้ ต้องเลือกหน้ากากให้ตรงกับเราสำคัญมาก สำหรับผมการรักษาอันนี้เหมือนการช่วยทำให้ชีวิตดีขึ้น อย่างเห็นได้ชัด

CPAP คืออะไร? / รักษานอนกรน OSA หยุดหายใจ?

Posted: August 16, 2023

หลายคนสงสัยและคงเคยได้ยิน เครื่องซี-แพบ CPAP กันมาบ้างจากช่องทาง Social และ Youtube วันนี้เราจะมาทำความเข้าใจเครื่องช่วยหายใจ PAP, APAP, BiPAP, CPAP เครื่องมือที่ช่วยทำให้สุขภาพการนอนของคุณดีขึ้น รักษาอาการกรน OSA อาการหยุดหายใจขณะหลับ ที่ทำให้เกิดความอ่อนเพลีย ง่วงทั้งวัน นอนไม่อิ่ม เนื่องจากร่างกายขาด Oxygen ขณะนอนหลับ คำศัพท์ควรรู้อาการ OSA AHI

CPAP Mask 3ชนิดเลือกอย่างไง? ข้อดี-เสีย หน้ากากเครื่องช่วยหายใจ

Posted: July 13, 2023

หน้ากากเครื่องช่วยหายใจ หรือเรียก Oxygen Mask หรือ CPAP Mask ในท้องตลาดมีให้เลือกหลายชนิดครับ แต่ที่นิยมกันในปัจจุบันแบ่งออกเป็น 3ชนิด มีข้อดีข้อเสียแตกต่างกันไป เหมาะกับลักษณะบุคคลแตกต่างกันไป บทความนี้จะสรุปให้คุณทำความรู้จัก จุดเด่นของ CPAP Mask ทั้ง 3แบบ ให้คุณเลือกแบบที่เหมาะสม มีสุขภาพที่ดีกันต่อไป บทความนี้เขียนจากประสบการณ์ใช้งานจริงของผู้เขียน ผมใช้งานทุกวันครับ แมสจะทำหน้าที่ครอบรักษาความดัน เป็นทางผ่านของอากาศรวมถึงออกซิเจนเข้าสู่ร่างกาย และหน้าที่สำคัญอีกส่วนหนึ่งคือการป้องกันการรั่วของอากาศ

เครื่องช่วยหายใจ และเครื่องผลิตออกซิเจน ความแตกต่างของการช่วยชีวิต

Posted: January 30, 2023

เครื่องช่วยหายใจ ( Ventilator) และเครื่องผลิตออกซิเจน ( Oxygen Concentrator) ฟังดูแล้ว ทั้งสองเครื่องนี้อาจจะดูคล้ายกัน แต่ทุกท่านทราบมั้ยคะว่า ประโยชน์ และการใช้งานของทั้งสองเครื่องนั้น มีความแตกต่างกันอยู่ ในวันนี้ เรามาทำความรู้จักกับทั้งสองเครื่อง เพื่อการใช้งานที่เหมาะสมและเกิดประโยชน์สูงสุดกันนะคะ   เครื่องช่วยหายใจ (Ventilator) เป็นอุปกรณ์ทางการแพทย์ ที่ถูกพัฒนาขึ้นเพื่อการช่วยเหลือผู้ป่วยที่มีปัญหาเกี่ยวกับทางเดินหายใจ หายใจลำบาก หรือไม่สามารถหายใจด้วยตัวเองได้ ที่จะช่วยให้ผู้ป่วยหายใจได้สะดวก และรับออกซิเจนได้ในปริมาณที่มากขึ้น