Breath Care อุปกรณ์สุขภาพระบบหายใจ เครื่องผลิตออกซิเจน CPAP รักษาอาการนอนกรน

ระบบทางเดินหายใจ เป็นการนำออกซิเจนเข้าสู่ร่างกายซึ่งมีความสำคัญอย่างมากต่อเซลล์ และสมอง มีผู้คนมากมายมีปัญหาระบบหายใจ เช่น การวิจัยพบว่าในผู้ใหญ่ที่อายุ40ปีขึ้นมีภาวะหยุดหายใจขณะหลับถึง 1ใน3 ซึ่งส่งผลต่อหัวใจและสมอง มีการพัฒนาเครื่องผลิตออกซิเจนจากอากาศ เพื่อรักษาอาการออกซิเจนในเลือดต่ำ สำหรับผู้ป่วยที่มีปัญหาระบบหายใจ คนชรา นักกีฬา ผู้ป่วยที่เป็นโรคปอด ปัจจุบันมีการพัฒนาให้เครื่องมีขนาดเล็กใช้ที่บ้านได้ และ แบบพกพาสามารถเอาไปใช้นอกสถานที่ สามารถพกติดรถ ขึ้นเครื่องบิน ติดตัว ไม่เพียงแต่ในวงการแพทย์เท่านั้น วงการกีฬาก็ประยุกต์ใช้เครื่องดังกล่าวด้วย

เครื่องรักษาอาการนอนกรน (CPAP) หรือเครื่องอัดอากาศแรงดันบวก ช่วยรักษาอาการหยุดหายใจขณะหลับ Sleep Apnea, นอนกรน ลดอาการอ่อนเพลียเหมือนนอนไม่พอระหว่างวัน อาการหยุดหาย นอนกรนส่งผลร้ายในระยะยาวกับผู้ป่วย ทำให้ปริมาณออกซิเจนในเลือดต่ำ ความดันโลหิตสูง มีความเสี่ยงสูงทำให้เกิดโรคหัวใจ โรคทางสมอง ความดันโลหิตสูง เส้นเลือดในสมองแตก เครื่อง CPAP ช่วยลดการปิดกั้นในระบบทางเดินหายใจขณะหลับ ลดอาการกรนและภาวะการหยุดหายใจระหว่างหลับ SOP

เครื่องผลิตออกซิเจน (Oxygen Concentrator) เป็นอุปกรณ์ทางการแพทย์ที่ใช้สำหรับผู้ป่วยที่มีความผิดปกติเกี่ยวกับการหายใจ เช่น ผู้ที่ต้องการออกซิเจน (ออกซิเจนในเลือดต่ำ) ผู้ที่มีภาวะหยุดหายใจขณะหลับ หรือ ผู้ที่มีปัญหาทางเดินหายใจ โรคถุงลมโป่งพอง โรคปอก หรือโรคทางเดินหายใจอื่นๆ

คำศัพท์เบื้องต้น อาการหยุดหายใจ OSA นอนกรน ภาวะออกซิเจนในเลือดต่ำ

• OSA – Obstructive Sleep Apnea คือ ภาวะหยุดหายใจขณะหลับจากการปิดกัน/ตีบแคบของทางเดินหายใจส่วนต้น ภาษาง่ายๆคือ มีการตีบตัน-บังของทางเดินหายใจ เช่น โคนลิ้นหรือกล้ามเนื้อช่องคอหย่อน ปิดทางเดินหายใจ ภาวะนี้สามารถเกิดได้จากหลายสาเหตุ โดยมากเกิดจากความอ้วน และ อายุที่มากขึ้นทำให้กล้ามเนื้อหย่อนปิดกั้นทำให้อากาศไหลไปสู่ปอดได้น้อยลง-หยุดหายใจ โดยมากจะมีอาการนอนกรนร่วมด้วย ภาวะนี้เป็นอันตรายอย่างมากในระยะสั้นทำให้รู้สึกไม่สดชื่นเพราะขณะหลับออกซิเจนไปเลี้ยงร่างกายไม่เพียงพอ เพลีย อารมณ์แปรปรวน ระยะยาวนำไปสู่โรคความดันโลหิตสูง เบาหวาน โรคเกี่ยวกับสมอง ชาวบ้านอาจมีคำศัพท์ว่า “ไหลตาย” มีความเกี่ยวเนื่องกับ OSA
• AHI – Apnea Hyponea Index คือ ดัชนีใช้ในการวัดการหยุดหายใจ (AI – Apnea Index) และ หายใจแผ่ว (HI – Hyponea) โดยค่านี้เป็นการวัดระดับความรุนแรงของภาวะ หยุดหายใจขณะหลับ OSA โดยค่านี้จะเป็นหน่วยเป็น ครั้ง/ชม. เช่น ตัวผู้เขียนเองก่อนรักษามีค่า AHI = 41 หมายความว่า ตอนนอนมีการหยุดหายใจ/หายใจแผ่ว 41ครั้ง/ชม. ซึ่งค่านี้ถือว่าอันตรายต้องรีบรักษา
  • AHI < 5 ปกติ คนทั่วไปอาจเกิดอาการหายใจได้แต่ไม่ควรเกิน 5ครั้ง/ชม.
  • 5≤AHI<15 ภาวะหยุดหายต่ำ อาจจะปรับท่านอน ออกกำลัง ลดน้ำหนัก
  • 15≤AHI<30 ภาวะหยุดหายกลาง ควรเริ่มรักษา ควบคู่กับการควบคุมน้ำหนัก ใช้งาน CPAP
  • AHI≥30 ภาวะหยุดหายใจรุนแรง จำเป็นต้องได้รับการรักษา เป็นระดับอันตรายกับร่างกายทั้งระยะสั้นและยาว รักษาด้วย CPAP, เครื่องทางทันตกรรม, ผ่าตัด ตามคำแนะนำแพทย์
• SPO₂ – ความอิ่มตัวของออกซิเจนในเลือด %ออกซิเจนในเลือด โดยค่านี้แปรผันกับค่า AHI ผู้ที่มี AHI สูงมีการหยุดหายใจสูงค่าออกซิเจนจะลดลงต่ำขณะหลับ ตย. ผู้เขียนก่อนมีการรักษามีค่า SPO₂ อยู่ที่ 86% จากปกติตอนตื่นมีค่าอยู่ประมาณ 97% จะเห็นว่าอาการหยุดหายใจขณะหลับมีอันตรายกว่าที่คิดมาก

คำศัพท์เบื้องต้น เครื่องช่วยหายใจ CPAP

• PAP – Possitive Airway Pressure “แพบ” เป็นเครื่องสร้างความดันแบบต่อเนื่อง(เป่าลม) แรงดันดังกล่าวจะช่วยเปิดทางเดินหายใจ ให้อากาศสามารถเข้าสู่ปอดได้ PAP เป็นการกล่าวรวมเครื่องช่วยหายใจแบบอัดแรงดันต่อเนื่อง
• CPAP – ซีแพบ นิยมเรียกเครื่องช่วยหายใจแบบแรงดันต่อเนื่อง เริ่มต้นนั้นจะเป็นแบบตั้งความดัน Manual ต่อมาพัฒนาต่อเป็นแบบ Auto แต่ก็ยังติดปากเรียก CPAP กันต่อ แรงดันที่เครื่องสร้างทำให้ช่องทางหายใจสะดวก ลมสามารถผ่านเข้าปอดได้ รักษาอาการ OSA หยุดหายใจขณะหลับ อาการนอนกรน
• APAP – เอแพบ เป็นเครื่องที่นิยมที่สุดในปัจจุบัน พัฒนาต่อมาจาก CPAP โดยมี Sensor ตรงจับอาการ OSA เมื่อพบอาการดังกล่าวเครื่องจะทำการเพิ่มความดันโดยอัตโนมัติ เครื่อง APAP ได้รับความนิยมสูงสุดในปัจจุบันในการรักษา OSA หลายๆครั้งจะเรียกเครื่องแบบนี้ติดปากว่า CPAP โดยเครื่องนี้สามารถตั้ง Mode การทำงานแบบ Manual หรือ Auto ได้
• BiPAP – ไบแพบ Bi-level เครื่องนี้จะแตกต่างจากเครื่องช่วยหายใจข้างต้น โดยเครื่องนี้จะมีค่า 2ความดัน ความดันสูง Inhale เพื่อดันอากาศเมื่อหายใจเข้า และ ความดันต่ำ Exhale เพื่อช่วยให้หายใจออกจากปอด เครื่องนี้จะมีราคาสูงกว่าต้องการความชำนาญในการใช้ ควรปรึกษาแพทย์อย่างใกล้ชิด โดยจะเหมาะกับคนที่ปัญหาการหายใจ ปัญหาการทำงานของปอด
• Heated Tube – โดยมาก CPAP จะมาพร้อมระบบทำความชื้น Humidifier ป้องกันไม่ให้คอแห้ง ทางเดินหายใจแห้งและระคายเคือง แต่ที่แนะนำอีกตัวคือ Heated Tube คือระบบทำความร้อนในท่ออากาศ ตัวนี้จะช่วยรักษาอุณหภูมิของอากาศที่เราหายใจให้คงที่ ลดอาการภูมิแพ้ (ผู้มีอาการภูมิแพ้อากาศ) ช่วยทำให้สุขภาพการนอนดีขึ้น
• cmH₂O – เป็นหน่วยวัดความดันของ CPAP ที่ใช้ในการรักษา โดยค่าในการรักษาทั่วไปอยู่ที่ 5-15cmH₂O (เมืองไทยใช้หน่วยนี้ แต่ตปท. อาจจะหน่วย mmHg BAR เป็นต้น) อ่านว่า เซนติเมตรน้ำ

CPAP ทำงานอย่างไง? รักษานอนกรน หยุดหายใจ OSA?

CPAP เป็นเครื่องสร้างแรงดันอากาศเพื่อเปิดทางเดินหายใจที่ถูกปิดกั้นอยู่ ให้อากาศไหลเข้าสู่ปอดได้

1. CPAP สร้างแรงดันต่อเนื่อง ส่งอากาศเข้าสู่หน้ากาก
2. ร่างกายหายใจเข้า จากปกติที่มีภาวะ OSA แรงดันจะช่วยเปิดทางเดินหายใจส่วนบนให้กว้างขึ้น
3. Inhale อากาศสามารถไหลเข้าสู่ปอด ปอดได้รับออกซิเจน นำไปสู่กระบวนการเติมออกซิเจนเข้าเลือด และ เปลี่ยนคาร์บอนไดออกไซด์ ออกมาเมื่อหายใจออก
4. Exhale ปอดดันอากาศที่มี CO₂ ออกมาที่หน้ากาก หน้ากากที่รูพรุนให้ Exhale ระบายออกที่จุดนี้
5. ดำเนินการในส่วนที่ 1-4 ตามลำดับต่อไปเรื่อยๆ

CPAP ช่วยรักษาอาการ OSA หยุดหายใจขณะหลับโดยตรง และมีผลทางอ้อมคือ รักษาอาการนอนกรน, อาการอ่อนเพลียง่วงระหว่างวัน เนื่องจาก Oxygen ต่ำขณะหลับ รักษาร่างกายในระยะยาว เช่น ความดันสูง, เบาหวาน โรคทางประสาทสมอง นอกจากการรักษาอาการ OSA ด้วย CPAP แล้วยังมีทางเลือกอื่น เช่น การลดน้ำหนัก, การใช้เครื่องมือทางทันตกรรมใส่ตอนนอน, การผ่าตัดเล็ก (เนื้อเยื้อกระดูกอ่อน) ผ่าตัดใหญ่ (กราม) เป็นต้น

ทั้งนี้ควรปรึกษาแพทย์ผู้เชี่ยวชาญ หรือ การทำ Sleeptest เพื่อระบุถึงปัญหาต่อไป

Mask หน้ากาก CPAP มีกี่แบบ?

• Full Mask – หน้ากาก CPAP ชนิดชนิดครอบปากและจมูก ชนิดนี้มีโอกาศเกิดลมรั่วน้อยที่สุด แต่อาจจะทำให้อึดอัด เหมาะสำหรับผู้มีพฤติกรรม นอนอ้าปาก ผู้สูงอายุ
• Nasal Mask – หน้ากากเครื่องช่วยหายใจ แบบครอบจมูก วัสดุซิลิโคนนิ่ม สบายกว่าการใช้งาน Full Mask แต่ก็มีโอกาสรั่วของอากาศ แนะนำสำหรับผู้ใช้ครั้งแรก
• Nasal Pillows – หน้ากากแบบหมอดรองจมูก เป็นซิลิโคนรองอยู่ใต้จมูก มีรู2รูเข้าจมูมเลย แบบนี้จะสัมผัสกับร่างกายน้อยที่สุด (สบายสุด) ทั้งนี้ทั้งนั้นขึ้นอยู่กับพฤติกรรมการใช้งาน สบายแต่อาจแลกมาด้วยการรั่วขณะพลิกตัว

สำหรับผู้ที่สนใจอ่านเรื่องหน้ากาก สามารถอ่านตัวเต็มได้ที่นี่ CPAP Mask 3ชนิดเลือกอย่างไง? ข้อดี-เสีย หน้ากากเครื่องช่วยหายใจ

Hightlight

Load More Loading More... You’ve reached the end of the list

บทความที่เกี่ยวข้อง

Load More Loading More... You’ve reached the end of the list