Animal Assisted Therapy สัตว์บำบัดเพื่อผู้สูงอายุ
คิดว่าหลายๆท่านอาจจะเคยได้ยินเรื่องการนำสัตว์อย่างน้องหมาหรือน้องแมวเข้ามาใช้ในทางการแพทย์เพื่อการบำบัดรักษาอาการป่วยกันมาบ้างแล้ว ซึ่งเมื่อลองคิดดูแบบไม่ต้องใช้ทฤษฎีอะไรมันก็ดูจะเป็นไปได้ เพราะเราที่เป็นคนทั่วไปแค่ได้ลูบได้จับสัตว์น่ารักๆ ใจเราก็ฟูแล้ว รู้สึกเหมือนได้รับพลังบางอย่าง ฮีลจิตใจสุดๆ ซึ่งในนทางการแพทย์เอง สัตว์บำบัดสามารถช่วยเหลือมนุษย์ได้มากกว่าที่คิด รักษาได้ทั้งอาการทางร่างกายและอาการทางจิตใจ
วันนี้ Elife ขอนำเสนอเรื่องราวน่าทึ่งของ “Animal Assisted Therapy สัตว์บำบัด” มาแชร์กับทุกคนกัน เผื่ออาจจะกลายเป็นอีกทางเลือกนึงในการรักษาผู้สูงอายุที่ประสบพบเจอกับปัญหาเหล่านี้อยู่ ก่อนอื่นเรามาทำความรู้จักกันก่อนว่าสัตว์บำบัด คืออะไร?
สัตว์บำบัด หรือ Animal Assisted Therapy หรือ Animal Therapy คือ การนำสัตว์เลี้ยงเข้ามาใช้เยียวยา หรือบรรเทาอาการความเจ็บป่วย ทั้งความเจ็บป่วยทางกายและความเจ็บป่วยทางจิตใจ ซึ่งจริงๆแล้วมนุษย์ได้มีการนำสัตว์มาใช้ในการรักษาอาการต่างๆมาตั้งแต่สมัยก่อนแล้ว ไม่ว่าจะเป็นการนำปลิงดูดเลือดมารักษาอาการเลือดแข็งตัวผิดปกติ หรือการนำปลาสไตรเกอร์มารักษาผู้ป่วยที่เป็นโรคสะเก็ดเงิน สิ่งเหล่านี้ถือว่าเป็นการใช้ประโยชน์จากสัตว์ในการรักษาอาการทางร่างกายของมนุษย์ทั้งสิ้น และยังไม่เคยมีบันทึกว่าใช้สัตว์มาบำบัดอาการทางจิตใจ แต่ในปัจจุบันนั้นนอกจากการนำสัตว์มารักษาอาการทางร่างกายเพิ่มขึ้น ยังมีการนำสัตวว์มารักษาทางด้านจิตใจด้วย ไม่ว่าจะเป็นในผู้ป่วยออทิสติก หรือผู้ป่วยโรคซึมเศร้าด้วย
จากข้อมมูลเบื้องต้นที่กล่าวมา ทำให้เราพอจะเห็นแล้วว่าสัตว์บำบัดมีประโยชน์มากอย่างน่าเหลือเชื่อ เคยมีบันทึกถึงผู้ป่วยรายหนึ่งที่เป็นผู้สูงอายุป่วยอัลไซอร์เมอร์ไม่ตอบสนองต่อสิ่งเร้าใดๆแม้กระทั่งลูกหลานญาติ แต่เมื่อมีการนำสัตว์เลี้ยงเข้ามากลับได้รับการตอบสนองกลับทางด้านร่างกายร่างกายจากผู้ป่วย มีการหันมามอง พยายามจะสัมผัสสัตว์เลี้ยงตัวนั้น ถือเป็นการเริ่มต้นการรักษาที่ดีและเป็นสัญญาณว่าสตว์เลี้ยงบำบัดจะสามารถเข้ามามีบทบาททางด้านการแพทย์มากขึ้นได้
ลำดับต่อไปเราจะมาเจาะลึกกันในส่วนของการใช้สัตว์บำบัดเพื่อผู้สูงอายุกัน แน่นอนว่าผู้สูงอายุหลายๆท่านที่มีอาการป่วยและไม่สามารถออกไปไหนมาไหนได้ เมื่ออยู่บ้านนานๆอาจจะก่อให้เกิดอาการเครียดและวิตกกังวลได้ สัตว์เลี้ยงอย่างสุนัข แมว กระต่าย นก สามารถบำบัดอาการเหล่านี้ได้ ทำให้ผู้สูงอายุได้คลายความเครียด และกระตุ้นให้ผู้สูงอายุทำกิจกรรมต่างๆที่เป็นการฟื้นฟูร่างกาย เช่นการลูบขนแมว การโยนของให้สุนัขคาบกลับมาให้ การป้อนอาหาร การออกไปเดินเล่น เหล่านี้สามารถช่วยลดอาการดังกล่าวของผู้สูงอายุได้
ผู้สูงอายุแบบไหน เหมาะกับสัตว์ประเภทใด?
สุนัข : งานวิจัยพบว่าผู้สูงอายุที่เลี้ยงสุนัข สามารถช่วยลดความเครียดและความกังวลได้ จากการทำกิจกรรมร่วมกับสุนัข เช่น การลูบตัวการจับการคลำสุนัขจะเป็นการกระตู้นให้ผู้สูงอายุที่มีปัญหาเรื่องกล้ามเนื้อได้มีการบริการกล้ามเนื้อส่วนนั้นๆเพิ่มมากขึ้น การขว้างสิ่งของให้สุนัขคาบกลับมา มีงานวิจัยรับรองว่าสามารถช่วยลดความเสี่ยงการเกิดโรคหัวใจได้ การพาสุนัขออกไปเดินเล่น ช่วยในเรื่องของหลอดเลือดสมอง การไหลเวียนโลหิต และยังรวมไปถึงเรื่องของไขข้อต่างๆ ที่จะเป็นผลดีกับตัวผู้สูงอายุ เรียกได้ว่าได้ทั้งสุขภาพคนและสุขภาพสุนัขเลย
แมว : งานวิจัยพบว่าการเลี้ยงแมวสามารถช่วยลดความเสี่ยงการเกิดโรคหัวใจได้ด้วย และเสียงกรนในลำคอของแมว หรือที่เรียกว่าเสียง Purring เสียงนี้จะมีความถี่อยู่ที่ 25Hz-100Hz ซึ่งเสียงความถี่นี้จะมีผลกับมนุษย์ทำให้รู้สึกผ่อนคลายกล้ามเนื้อและเส้นเอ็น เหมาะกับผู้สูงอายุที่มีปัญหาปวดเมื่อยตามร่างกาย หากบ้านไหนเลี้ยงแมวอาจจะลองเอาแมวมานอนข้างๆแล้วลูบขึ้นน้องในน้องกรนในลำคอดู น่าจะฟินสุดๆ
ปลาสวยงาม : จากงานวิจัยพบว่าการเลี้ยงปลาสวยงามสามารถเพิ่มความอยากอาหารให้กับผู้สูงอายุได้ โดยนักวิจัยได้นำผู้สูงอายุแยกเป็น 2 กลุ่ม โดยกลุ่มหนึ่งให้ทานอาหารในห้องอาหารที่มีตู้ปลาสวยงาม และมีรูปปลาติดอยู่ที่ผนัง ส่วนอีกกลุ่มให้นั่งทานอาหารในห้องอาหารธรรมดา โดยใช้ระยะเวลาทดลอง 4 เดือน ผลปรากฏว่าผู้สูงอายุที่ทานอาหารในห้องที่มีตู้ปลามีน้ำหนักตัวเพิ่มขึ้นเฉลี่ย 1.65 ปอนด์ ในขณะที่ผู้สูงอายุห้องธรรมดามีน้ำหนักตัวเท่าเดิม โดยหากบ้านไหนผู้สูงอายุดื้อไม่ค่อยทางอาหารอาจจะลองหาตู้ปลามาไว้ในบ้านดูอาจจะช่วยได้
นก : นักวิจัยพบว่านกสามารถช่วยผู้สูงอายุบำบัดโรคซึมเศร้าได้ การที่ผู้สูงอายุได้จดจ่ออยู่กับสิ่งอื่น อาจจะเป็นส่วนหนึ่งที่ทำให้อาการผู้สูงอายุดีขึ้น ไม่ต้องจมอยู่กับอาการป่วยของตนเอง โดยนกที่คนส่วนใหญ่นิยมเลี้ยงกันก็จะมีหลายพันธุ์ ไม่ว่าจะเป็นนกแก้วมาคอว์ นกขุนทอง และนกที่ให้เสียงร้องไพเราะ นกที่สามารถพูดได้ สามารถคุยโต้ตอบกับมนุษย์ได้ถือเป็นนกปะเภทที่เหมาะจะนำมาเป็นสัตว์บำบัดอาการซึมเศร้าให้ผู้สูงอายุ เพราะนอกจากจะสามารถพูดคุยโต้ตอบกันได้ สัตว์จะไม่ตัดสินมนุษย์จากรูปร่างหรืออายุ ทำให้ผู้สูงอายุรู้สึกมีคุณค่าในตนเอง เป็นการเสริมพลังใจอีกอย่างหนึ่ง
อย่างไรก็ตามการนำสัตว์มาใช้ในการบำบัดผู้สูงอายุอาจจะต้องเลือกจากอาการที่ผู้สูงอายุประสบเป็นส่วนหนึ่ง และอีกส่วนหนึ่งต้องเลือกด้วยว่าสัตว์เหล่านั้นอาจจะทำให้ผู้สูงอายุเกิดอุบัติเหตุได้หรือไม่ หากเป็นสุนัขก็ควรเป็นสุนัขพันธ์เล็ก ไม่ใช่สุนัขพันธ์ใหญ่ที่บ้าพลัง วิ่งทั่วบ้านข้าวของเสียงหาย วิ่งชนผู้สูงอายุหกล้มก็จะกลายเป็นเรื่องใหญ่อีก ละอีกเรื่องสำคัญมากๆเช่นกันคือความพร้อมในการเลี้ยงสัตว์ของแต่ละบ้าน ไม่เพียงแต่เราจะใช้ประโยชน์จากสัตว์ในการบำบัด เรายังต้องดูแลในส่วนของสวัสดิภาพของสัตว์ด้วย เพราะแน่ว่าจะต้องมีค่าใช้จ่ายในการดูแลทั้งค่าอาหาร ค่ายาค่าหมอในกรณีสัตว์ป่วย หากบ้านไหนยังไม่มั่นใจในการเลี้ยงสัตว์ หรือไม่มั่นใจว่าจะเป็นวิธีที่ดีหรือเปล่าอาจจะลองไปทดลองตามสถานที่บริการสัตว์ หรือศูนย์สัตว์บำบัดดูก่อนเพื่อเป็นการทดลองก่อนเลี้ยงจริง ตรงนี้ก็จะช่วยได้ดีกว่าเอาเขามาแล้วกลายมาเป็นภาระเราจนต้องเกิดเหตุการน่าเศร้าอย่างการนำสัตว์ไปทิ้งอย่างที่เราเห็นตามข่าวทุกวันนี้
“ไม่มีใครควรถูกทิ้งให้เผชิญกับความเจ็บปวดตามลำพัง ไม่ว่าจะเป็นสัตว์หรือผู้สูงอายุ
หากเลือกก็คงไม่อยากเจ็บปวดและตกเป็นภาระของใคร”
